Την περασμένη εβδομάδα, ένας απεγνωσμένος κτηνοτρόφος από τη Βόρεια Ελλάδα δήλωσε ότι η CETA θα είναι το τελευταίο καρφί στο φέρετρό του. Η Περιεκτική Οικονομική και Εμπορική Συμφωνία (Comprehensive Economic Trade Agreement) μεταξύ του Καναδά και της Ε.Ε. προετοιμάζεται εδώ και επτά χρόνια, και ήταν προγραμματισμένο να υπογραφεί στις 27 Οκτωβρίου. Η CETA θα δώσει στις καναδικές εξορυκτικές εταιρίες ένα τεράστιο ραβδί για να χτυπούν τα κράτη μέλη της Ε.Ε. που δεν επιθυμούν βρώμικα εξορυκτικά έργα. Στην Ελλάδα, αυτό είναι ένα ερώτημα ζωής και θανάτου.
Οι ελπίδες τους, όπως και πολλών ακόμα εκατομμυρίων Ευρωπαίων, βασίζονται στην αντίσταση μιας περιοχής που βρίσκεται στο μικρό κράτος του Βελγίου.
Ο θρίαμβος του ΣΥΡΙΖΑ στις βουλευτικές εκλογές τον Γενάρη του 2015 συνοδευόταν από την υπόσχεση να σταματήσει την εξόρυξη χρυσού και χαλκού στο μεταλλείο των Σκουριών, η οποία θα καταστρέψει το πλούσιο και ανέγγιχτο φυσικό περιβάλλον της Χαλκιδικής. Η Ελληνικός Χρυσός (Hellas Gold), θυγατρική του καναδικού εξορυκτικού γίγαντα Eldorado Gold, υποχρεώθηκε να διορθώσει ορισμένες μελέτες προκειμένου ν' αποκτήσει τις απαραίτητες άδειες. Έναν χρόνο μετά, η εταιρία μείωσε τη λογιστική αξία των περιουσιακών της στοιχείων στην Ελλάδα κατά 1,25 δις δολάρια, με συνέπεια η τιμή της μετοχής της να πέσει κατά 75%.
Όμως η Eldorado συνέχισε να ασκεί νομική πίεση, μέχρι που στις αρχές του 2016 η περιουσία της άρχισε και πάλι να αυξάνεται, αφού της χορηγήθηκαν αρκετές δευτερεύουσες άδειες. Η εταιρία ακόμα χρειάζεται τη βασική άδεια για να χτίσει το εργοστάσιο μεταλλουργίας στο οποίο θα γίνεται η επεξεργασία του χρυσού και του χαλκού. Σήμερα όμως, η Eldorado Gold φαίνεται να έχει ανακτήσει την αισιοδοξία ότι θα διασφαλίσει τη συμφωνία. Η CETA, αν τελικά επικυρωθεί, θα δώσει το τελειωτικό χτύπημα.
Αρκετό δηλητήριο για να πεθάνουν όλοι στον πλανήτη. Τρεις φορές.
Σύμφωνα με το επίσημα στοιχεία, το φλέγον ζήτημα είναι τεχνικής φύσεως: θα μπορέσει η Ελληνικός Χρυσός να πείσει την ελληνική κυβέρνηση ότι η διαδικασία του "flash smelting" μπορεί να εφαρμοστεί στο μετάλλευμα της Χαλκιδικής; Αυτή η μέθοδος παραγωγής χρυσού και λοιπών μετάλλων είναι συνηθισμένη, και σύμφωνα με την άδεια που έχει λάβει η Eldorado αποτελεί τη μοναδική της επιλογή. Η μόνη εναλλακτική, δηλαδή η χρήση κυανίου, έχει απαγορευτεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας λόγω της καταστροφικής της επίδρασης στο περιβάλλον.
Τα πρόσφατα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Eldorado Gold στη Χαλκιδική μπορούν να συνοψιστούν σε μία και μόνο λέξη: αρσενικό. Η Eldorado σκοπεύει να επεξεργαστεί το μετάλλευμα των Σκουριών μαζί αυτό από το κοντινό μεταλλείο της Ολυμπιάδας στο οποίο η δηλητηριώδης ουσία συναντάται σε μεγάλη συγκέντρωση: το flash smelting θα παράγει περισσότερους από 20.000 τόνους αρσενικού κάθε χρόνο. Αυτό υπερβαίνει τα όρια στην Κίνα κατά 16 φορές, και τα όρια στην Ε.Ε. κατά σχεδόν 30 φορές. Πιο απλά: η Hellas Gold σκοπεύει να απελευθερώσει αρκετό δηλητήριο για να πεθάνουν όλοι οι άνθρωποι στον πλανήτη. Τρεις φορές.
Το να πείσει την ελληνική κυβέρνηση ότι το flash smelting είναι ασφαλές θ' αποτελέσει πρόκληση – ιδίως έπειτα από την απόπειρα της Eldorado Gold για εξαπάτηση κατά τη διαδικασία της αδειοδότησης, έχοντας υποβάλλει δείγματα μεταλλεύματος από περιοχές άσχετες με το έργο. Ο κ. Παπαζάχος, ειδικός σεισμολόγος του ΑΠΘ, εξέτασε τους ισχυρισμούς της εταιρίας σχετικά με την αντοχή των τριών φραγμάτων αποβλήτων και τους βρήκε τελείως ελαττωματικούς. Ένα ιδιαίτερα ενεργό σεισμικό ρήγμα διατρέχει το μεγαλύτερο από τα τρία φράγματα, το οποίο βρίσκεται υπό κατασκευή. Είναι σαν να χτίζεται μια αποθήκη πυρηνικών αποβλήτων πάνω σε ένα ενεργό ηφαίστειο.
Η Eldorado Gold έχει ήδη αποθέσει αρσενούχα απόβλητα από άλλα μεταλλεία, στο υπό κατασκευή φράγμα. Αυτή η τακτική έχει εξυπηρετήσει επιτυχημένα την εταιρία στο παρελθόν: αφού απέκτησε άδεια εγκατάστασης μηχανολογικού εξοπλισμού στο σημείο όπου επρόκειτο να χτιστεί το μεταλλείο των Σκουριών, τη χρησιμοποίησε για να θέσει τα θεμέλια του εργοστασίου μεταλλουργίας για το οποίο δεν είχε εκδοθεί άδεια ανέγερσης. Μέχρι και την περασμένη βδομάδα, στο εργοτάξιο δούλευαν μανιωδώς μπουλντόζες, φορτηγά και γερανοί. Τεράστιες εκτάσεις του όρους Κάκαβος έχουν ήδη ισοπεδωθεί. Εκεί όπου πριν υπήρχε ο ήχος από τις μέλισσες, τώρα βρίσκονται οι θορυβώδεις εργασίες μιας εταιρίας η οποία, εκτός του ότι φοροδιαφεύγει, δεν δίνει δεκάρα για την περιβαλλοντική νομοθεσία. Αυτό ενθαρρύνεται από την τρόικα των δανειστών η οποία, σύμφωνα με τον πρώην Υπουργό Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη, επέβαλλε στην ελληνική κυβέρνηση κάθε είδους προϋποθέσεις, όπως η μείωση του αριθμού των περιβαλλοντικών αδειών. Παρότι κάτι τέτοιο παραβιάζει την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Αρκετό μέλι, ελαιόλαδο και φέτα για να υποστηρίξει μια υγιή και ευτυχισμένη διαβίωση για όλους
Αλλά ας επιστρέψουμε στις μέλισσες που βουίζουν: καταλάβετε ότι αυτές δεν είναι συνηθισμένες μέλισσες. Ένας μελισσοκόμος από την κοντινή πόλη της Αρναίας κέρδισε βραβείο για το καλύτερο μέλι στον κόσμο. Οι περισσότεροι από 1.000 μελισσοκόμοι της Χαλκιδικής αντιπροσωπεύουν μια οικονομία από μόνη της, που είναι ζωτικής σημασίας για την περιοχή. Όταν ένα νέφος από 2162 τόνους σκόνης ανά ώρα φτάσει από τις Σκουριές, που είναι η εκτίμηση της ίδιας της εταιρείας, αυτή η οικονομία είναι μία από τις πολλές που είναι βέβαιο ότι θα πληγούν σοβαρά. Το ίδιο ισχύει και για το ελαιόλαδο και τυρί φέτα, δύο άλλα πολύτιμα προϊόντα που κατασκευάζονται στην περιοχή αυτή από περισσότερους ανθρώπους από ότι το μεταλλείο θα απασχολήσει ποτέ.
Ο Γιώργος Καρίνας, 41 ετών, αντέχει στη Μεγάλη Παναγιά, το κοντινότερο χωριό στο προγραμματιζόμενο μεταλλείο των Σκουριών. Ο ίδιος θα είχε αντίρρηση αν έγραφα "ζει" επειδή, όπως λέει, όλη του η ζωή είναι σε παύση: "Ζούμε σε αιώνια αβεβαιότητα εδώ και πολλά χρόνια. Έχω μέλισσες και παράγω ελαιόλαδο, αλλά δεν μπορώ να επενδύσω τίποτα μέχρι να αποφασιστεί τι θα γίνει με το μεταλλείο. Πώς θα πουλήσω το μέλι μου και το ελαιόλαδο αν η τοξική σκόνη και το ρυπασμένο νερό καταστρέψουν αυτήν την περιοχή;"
Μας πηγαίνει σε γραφικές τοποθεσίες στο χωριό, συμπεριλαμβανομένης μιας φυσικής πηγής που αποκαταστάθηκε πριν από μια δεκαετία με χρήματα από την ΕΕ. Μιλά για την αντίσταση στην εξόρυξη με μελαγχολικό τρόπο: "Πίσω στο 2006, είχαμε 5.000 άτομα να υπογράφουν τη διαμαρτυρία ενάντια στο μεταλλείο, περισσότερους από το συνολικό πληθυσμό του χωριού! Όμως, μετά την κρίση του 2008, πολλοί άνθρωποι εδώ έχασαν τις δουλειές τους στον τομέα των κατασκευών, και μερικοί άρχισαν να εργάζονται για την Eldorado. Τώρα το χωριό είναι διχασμένο. Σκέφτομαι να φύγω αν το μεταλλείο προχωρήσει”. Αυτή η ριζοσπαστική επιλογή αναφέρθηκε από πολλούς ανθρώπους με τους οποίους μίλησα, αν και κανείς δεν ήξερε πού θα πάει.
Είσοδος: CETA
Ο Γιώργος Βλάχος, 50 ετών, είναι από την τελευταία γενιά των κτηνοτρόφων αιγοπροβάτων της περιοχής. Το χωριό του είχε κάποτε δεκάδες οικογένειες με κατσίκια και πρόβατα, αλλά ο ίδιος είναι ο τελευταίος που έχει μείνει όρθιος. Εδώ στο Παλαιοχώρι, οι περισσότεροι έχουν πλέον κάποια σχέση με το μεταλλείο, και είναι δύσκολο να είναι στην πλευρά που αντιτίθεται. "Σε αυτό το χωριό, οι πατέρες λένε στις κόρες τους να παντρευτούν μεταλλωρύχο», λέει ο Γιώργος. Παντρεύτηκε μια γυναίκα από τη Θεσσαλονίκη και ξεκίνησε να κάνει οικογένεια σε σχετικά μεγάλη ηλικία (τα δύο παιδιά του είναι 5 ετών και 5 μηνών). Με το μωρό του να κοιμάται, συναντιόμαστε σε ένα είδος γκαράζ που χρησιμεύει ως χώρος αποθήκευσης για το γάλα του, τα έγγραφα και τα παιχνίδια των παιδιών του. Έχει γίνει δύσκολο για αυτόν να συναντιέται δημόσια με δημοσιογράφους, στο ίδιο του το χωριό. "Η μεταλλευτική εταιρεία έχει στήσει ολόκληρη εκστρατεία [για να πάρει τους κατοίκους με το μέρος της], και σε αυτή την περιοχή είτε είσαι μαζί τους είτε εναντίον τους. Το χωριό αυτό επέλεξε τις προσωρινές θέσεις εργασίας και ένα μαζικό δολοφόνο που ονομάζεται αμίαντος, ο οποίος περιέχεται στο κοίτασμα των Σκουριών".
Δεν είναι ότι οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν για τον αμίαντο. Όταν πήγα στη Μεγάλη Παναγιά, με καλωσόρισε ένα πανό: “Ο αμίαντος είναι ένας δολοφόνος που αργεί αλλά δεν ξεχνά” Μέχρι πρόσφατα, η μεταλλευτική εταιρεία έκρυβε το γεγονός ότι εκτός από το πρόβλημα του αρσενικού, το μετάλλευμα στις Σκουριές είναι πλούσιο σε αμίαντο. Αλλά τον Ιανουάριο του 2016, αυτό επιβεβαιώθηκε από το κρατικό γεωλογικό ινστιτούτο.
Ξαφνικά, ο Γιώργος αναφέρει το θέμα της CETA - κάτι που δεν είχα προγραμματίσει να συζητήσω μαζί του. "Εάν υπογράψουν τη CETA θα τελειώσουν όλα." Όταν του ζήτησα να εξηγήσει, μου είπε ότι «η κυβέρνησή μας πολέμησε τους Καναδούς για το γεγονός ότι θέλουν να παράγουν φέτα, το τυρί που είναι σήμα κατατεθέν μας. Πήραν ένα συμβιβασμό σε αυτό και δεν είναι πλέον εναντίον της CETA. Αλλά όταν έρθει η CETA, θα πουν ότι πρέπει να επιτρέψουν το μεταλλείο διότι διαφορετικά θα αντιμετωπίσουν μια αγωγή πολλών δισεκατομμυρίων". Αυτό είναι δυνατό χάρη στα νέα δικαιώματα των επενδυτών που περιέχονται στη CETA και σε άλλες εμπορικές συμφωνίες, οι οποίες επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να μηνύουν ευθέως τις κυβερνήσεις για ζημίες (και, σε μυστικές διαδικασίες) για πολιτικές που απειλούν τα κέρδη τους.
Πίσω στη Θεσσαλονίκη, ρωτώ την ακτιβίστρια Μαρία Καδόγλου από το Ελληνικό Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων τι ποσό θα μπορούσε να ζητήσει η Eldorado από την Ελλάδα, αν επικυρωθεί η CETA και η εταιρεία δεν πάρει την άδεια της ακαριαίας τήξης. "Ο καθένας μπορεί να κάνει εικασίες», λέει, “αλλά ας δούμε τι έγινε στη Ρουμανία, όπου η Gabriel Resources μήνυσε την κυβέρνηση για $ 2.7 δισεκατομμύρια, επειδη απέρριψε το χρυσωρυχείο της Rosia Montana. Και ποτέ δεν έφτασαν να λάβουν έγκριση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Κοίτα, η Eldorado ισχυρίζεται ότι έχει ήδη δαπανήσει $ 700 εκατομμύρια και ότι τα πιθανά κέρδη ανέρχονται σε $ 10 δις, οπότε οτιδήποτε ενδιάμεσα είναι πολύ ρεαλιστικό”.
Ως Βέλγος πολίτης, ήταν μια ιδιαίτερη στιγμή η επίσκεψη στη Χαλκιδική: ο μόνος άνθρωπος που στέκεται στο δρόμο της μεταλλευτικής κόλασης φαίνεται να είναι ο Πολ Μανιέτ, Υπουργός-Πρόεδρος της βελγικής περιφέρειας της Βαλλονίας. Την ώρα που γραφόταν αυτό το άρθρο, το Βέλγιο δεν ήταν σε θέση να υπογράψει τη CETA λόγω της αντίθεσης της Βαλλονίας, με το Μανιέτ να επικαλείται τη μυστική διαιτησία (γνωστή ως επίλυση διαφορών επενδυτή-κράτους) ως ένα από τα σημαντικότερα εκκρεμή ζητήματα. Μέσα στην Ευρώπη η πίεση στους Βαλλόνους είναι τεράστια - αλλά η υποστήριξη από τους πολίτες, τις ΜΚΟ, τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, ακόμη και οικονομολόγους είναι επίσης τεράστια. Αν ο Μανιέτ σκοτώσει τη CETA, θα μπορούσαν να του φτιάξουν άγαλμα στη Χαλκιδική.
Κρίσιμη στιγμή
Δύο επικείμενες αποφάσεις έχουν σημαντικό διακύβευμα για δεκάδες χιλιάδες Έλληνες. Ανά πάσα στιγμή τώρα, ο υπουργός Περιβάλλοντος Πάνος Σκουρλέτης θα γνωστοποιήσει στην Eldorado Gold αν μπορεί να εφαρμόσει το flash smelting ή όχι. Και ανά πάσα στιγμή τώρα, η μοίρα της CETA θα ξεκαθαριστεί. Εάν η συμφωνία προχωρήσει, αυτό θα σημάνει πιθανότατα την έγκριση των μεταλλείων, την απώλεια χιλιάδων βιώσιμων και ουσιαστικών θέσεων εργασίας, μετακινήσεις κατοίκων και μακροπρόθεσμη περιβαλλοντική καταστροφή. Είναι η κρίσιμη στιγμή και κάποιος θα αισθανθεί τις επιπτώσεις: είτε η Eldorado Gold ή ο ελληνικός λαός.
Οι ελπίδες τους, όπως και πολλών ακόμα εκατομμυρίων Ευρωπαίων, βασίζονται στην αντίσταση μιας περιοχής που βρίσκεται στο μικρό κράτος του Βελγίου.
Ο θρίαμβος του ΣΥΡΙΖΑ στις βουλευτικές εκλογές τον Γενάρη του 2015 συνοδευόταν από την υπόσχεση να σταματήσει την εξόρυξη χρυσού και χαλκού στο μεταλλείο των Σκουριών, η οποία θα καταστρέψει το πλούσιο και ανέγγιχτο φυσικό περιβάλλον της Χαλκιδικής. Η Ελληνικός Χρυσός (Hellas Gold), θυγατρική του καναδικού εξορυκτικού γίγαντα Eldorado Gold, υποχρεώθηκε να διορθώσει ορισμένες μελέτες προκειμένου ν' αποκτήσει τις απαραίτητες άδειες. Έναν χρόνο μετά, η εταιρία μείωσε τη λογιστική αξία των περιουσιακών της στοιχείων στην Ελλάδα κατά 1,25 δις δολάρια, με συνέπεια η τιμή της μετοχής της να πέσει κατά 75%.
Όμως η Eldorado συνέχισε να ασκεί νομική πίεση, μέχρι που στις αρχές του 2016 η περιουσία της άρχισε και πάλι να αυξάνεται, αφού της χορηγήθηκαν αρκετές δευτερεύουσες άδειες. Η εταιρία ακόμα χρειάζεται τη βασική άδεια για να χτίσει το εργοστάσιο μεταλλουργίας στο οποίο θα γίνεται η επεξεργασία του χρυσού και του χαλκού. Σήμερα όμως, η Eldorado Gold φαίνεται να έχει ανακτήσει την αισιοδοξία ότι θα διασφαλίσει τη συμφωνία. Η CETA, αν τελικά επικυρωθεί, θα δώσει το τελειωτικό χτύπημα.
Αρκετό δηλητήριο για να πεθάνουν όλοι στον πλανήτη. Τρεις φορές.
Σύμφωνα με το επίσημα στοιχεία, το φλέγον ζήτημα είναι τεχνικής φύσεως: θα μπορέσει η Ελληνικός Χρυσός να πείσει την ελληνική κυβέρνηση ότι η διαδικασία του "flash smelting" μπορεί να εφαρμοστεί στο μετάλλευμα της Χαλκιδικής; Αυτή η μέθοδος παραγωγής χρυσού και λοιπών μετάλλων είναι συνηθισμένη, και σύμφωνα με την άδεια που έχει λάβει η Eldorado αποτελεί τη μοναδική της επιλογή. Η μόνη εναλλακτική, δηλαδή η χρήση κυανίου, έχει απαγορευτεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας λόγω της καταστροφικής της επίδρασης στο περιβάλλον.
Τα πρόσφατα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Eldorado Gold στη Χαλκιδική μπορούν να συνοψιστούν σε μία και μόνο λέξη: αρσενικό. Η Eldorado σκοπεύει να επεξεργαστεί το μετάλλευμα των Σκουριών μαζί αυτό από το κοντινό μεταλλείο της Ολυμπιάδας στο οποίο η δηλητηριώδης ουσία συναντάται σε μεγάλη συγκέντρωση: το flash smelting θα παράγει περισσότερους από 20.000 τόνους αρσενικού κάθε χρόνο. Αυτό υπερβαίνει τα όρια στην Κίνα κατά 16 φορές, και τα όρια στην Ε.Ε. κατά σχεδόν 30 φορές. Πιο απλά: η Hellas Gold σκοπεύει να απελευθερώσει αρκετό δηλητήριο για να πεθάνουν όλοι οι άνθρωποι στον πλανήτη. Τρεις φορές.
Το να πείσει την ελληνική κυβέρνηση ότι το flash smelting είναι ασφαλές θ' αποτελέσει πρόκληση – ιδίως έπειτα από την απόπειρα της Eldorado Gold για εξαπάτηση κατά τη διαδικασία της αδειοδότησης, έχοντας υποβάλλει δείγματα μεταλλεύματος από περιοχές άσχετες με το έργο. Ο κ. Παπαζάχος, ειδικός σεισμολόγος του ΑΠΘ, εξέτασε τους ισχυρισμούς της εταιρίας σχετικά με την αντοχή των τριών φραγμάτων αποβλήτων και τους βρήκε τελείως ελαττωματικούς. Ένα ιδιαίτερα ενεργό σεισμικό ρήγμα διατρέχει το μεγαλύτερο από τα τρία φράγματα, το οποίο βρίσκεται υπό κατασκευή. Είναι σαν να χτίζεται μια αποθήκη πυρηνικών αποβλήτων πάνω σε ένα ενεργό ηφαίστειο.
Η Eldorado Gold έχει ήδη αποθέσει αρσενούχα απόβλητα από άλλα μεταλλεία, στο υπό κατασκευή φράγμα. Αυτή η τακτική έχει εξυπηρετήσει επιτυχημένα την εταιρία στο παρελθόν: αφού απέκτησε άδεια εγκατάστασης μηχανολογικού εξοπλισμού στο σημείο όπου επρόκειτο να χτιστεί το μεταλλείο των Σκουριών, τη χρησιμοποίησε για να θέσει τα θεμέλια του εργοστασίου μεταλλουργίας για το οποίο δεν είχε εκδοθεί άδεια ανέγερσης. Μέχρι και την περασμένη βδομάδα, στο εργοτάξιο δούλευαν μανιωδώς μπουλντόζες, φορτηγά και γερανοί. Τεράστιες εκτάσεις του όρους Κάκαβος έχουν ήδη ισοπεδωθεί. Εκεί όπου πριν υπήρχε ο ήχος από τις μέλισσες, τώρα βρίσκονται οι θορυβώδεις εργασίες μιας εταιρίας η οποία, εκτός του ότι φοροδιαφεύγει, δεν δίνει δεκάρα για την περιβαλλοντική νομοθεσία. Αυτό ενθαρρύνεται από την τρόικα των δανειστών η οποία, σύμφωνα με τον πρώην Υπουργό Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη, επέβαλλε στην ελληνική κυβέρνηση κάθε είδους προϋποθέσεις, όπως η μείωση του αριθμού των περιβαλλοντικών αδειών. Παρότι κάτι τέτοιο παραβιάζει την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Αρκετό μέλι, ελαιόλαδο και φέτα για να υποστηρίξει μια υγιή και ευτυχισμένη διαβίωση για όλους
Αλλά ας επιστρέψουμε στις μέλισσες που βουίζουν: καταλάβετε ότι αυτές δεν είναι συνηθισμένες μέλισσες. Ένας μελισσοκόμος από την κοντινή πόλη της Αρναίας κέρδισε βραβείο για το καλύτερο μέλι στον κόσμο. Οι περισσότεροι από 1.000 μελισσοκόμοι της Χαλκιδικής αντιπροσωπεύουν μια οικονομία από μόνη της, που είναι ζωτικής σημασίας για την περιοχή. Όταν ένα νέφος από 2162 τόνους σκόνης ανά ώρα φτάσει από τις Σκουριές, που είναι η εκτίμηση της ίδιας της εταιρείας, αυτή η οικονομία είναι μία από τις πολλές που είναι βέβαιο ότι θα πληγούν σοβαρά. Το ίδιο ισχύει και για το ελαιόλαδο και τυρί φέτα, δύο άλλα πολύτιμα προϊόντα που κατασκευάζονται στην περιοχή αυτή από περισσότερους ανθρώπους από ότι το μεταλλείο θα απασχολήσει ποτέ.
Ο Γιώργος Καρίνας, 41 ετών, αντέχει στη Μεγάλη Παναγιά, το κοντινότερο χωριό στο προγραμματιζόμενο μεταλλείο των Σκουριών. Ο ίδιος θα είχε αντίρρηση αν έγραφα "ζει" επειδή, όπως λέει, όλη του η ζωή είναι σε παύση: "Ζούμε σε αιώνια αβεβαιότητα εδώ και πολλά χρόνια. Έχω μέλισσες και παράγω ελαιόλαδο, αλλά δεν μπορώ να επενδύσω τίποτα μέχρι να αποφασιστεί τι θα γίνει με το μεταλλείο. Πώς θα πουλήσω το μέλι μου και το ελαιόλαδο αν η τοξική σκόνη και το ρυπασμένο νερό καταστρέψουν αυτήν την περιοχή;"
Μας πηγαίνει σε γραφικές τοποθεσίες στο χωριό, συμπεριλαμβανομένης μιας φυσικής πηγής που αποκαταστάθηκε πριν από μια δεκαετία με χρήματα από την ΕΕ. Μιλά για την αντίσταση στην εξόρυξη με μελαγχολικό τρόπο: "Πίσω στο 2006, είχαμε 5.000 άτομα να υπογράφουν τη διαμαρτυρία ενάντια στο μεταλλείο, περισσότερους από το συνολικό πληθυσμό του χωριού! Όμως, μετά την κρίση του 2008, πολλοί άνθρωποι εδώ έχασαν τις δουλειές τους στον τομέα των κατασκευών, και μερικοί άρχισαν να εργάζονται για την Eldorado. Τώρα το χωριό είναι διχασμένο. Σκέφτομαι να φύγω αν το μεταλλείο προχωρήσει”. Αυτή η ριζοσπαστική επιλογή αναφέρθηκε από πολλούς ανθρώπους με τους οποίους μίλησα, αν και κανείς δεν ήξερε πού θα πάει.
Είσοδος: CETA
Ο Γιώργος Βλάχος, 50 ετών, είναι από την τελευταία γενιά των κτηνοτρόφων αιγοπροβάτων της περιοχής. Το χωριό του είχε κάποτε δεκάδες οικογένειες με κατσίκια και πρόβατα, αλλά ο ίδιος είναι ο τελευταίος που έχει μείνει όρθιος. Εδώ στο Παλαιοχώρι, οι περισσότεροι έχουν πλέον κάποια σχέση με το μεταλλείο, και είναι δύσκολο να είναι στην πλευρά που αντιτίθεται. "Σε αυτό το χωριό, οι πατέρες λένε στις κόρες τους να παντρευτούν μεταλλωρύχο», λέει ο Γιώργος. Παντρεύτηκε μια γυναίκα από τη Θεσσαλονίκη και ξεκίνησε να κάνει οικογένεια σε σχετικά μεγάλη ηλικία (τα δύο παιδιά του είναι 5 ετών και 5 μηνών). Με το μωρό του να κοιμάται, συναντιόμαστε σε ένα είδος γκαράζ που χρησιμεύει ως χώρος αποθήκευσης για το γάλα του, τα έγγραφα και τα παιχνίδια των παιδιών του. Έχει γίνει δύσκολο για αυτόν να συναντιέται δημόσια με δημοσιογράφους, στο ίδιο του το χωριό. "Η μεταλλευτική εταιρεία έχει στήσει ολόκληρη εκστρατεία [για να πάρει τους κατοίκους με το μέρος της], και σε αυτή την περιοχή είτε είσαι μαζί τους είτε εναντίον τους. Το χωριό αυτό επέλεξε τις προσωρινές θέσεις εργασίας και ένα μαζικό δολοφόνο που ονομάζεται αμίαντος, ο οποίος περιέχεται στο κοίτασμα των Σκουριών".
Δεν είναι ότι οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν για τον αμίαντο. Όταν πήγα στη Μεγάλη Παναγιά, με καλωσόρισε ένα πανό: “Ο αμίαντος είναι ένας δολοφόνος που αργεί αλλά δεν ξεχνά” Μέχρι πρόσφατα, η μεταλλευτική εταιρεία έκρυβε το γεγονός ότι εκτός από το πρόβλημα του αρσενικού, το μετάλλευμα στις Σκουριές είναι πλούσιο σε αμίαντο. Αλλά τον Ιανουάριο του 2016, αυτό επιβεβαιώθηκε από το κρατικό γεωλογικό ινστιτούτο.
Ξαφνικά, ο Γιώργος αναφέρει το θέμα της CETA - κάτι που δεν είχα προγραμματίσει να συζητήσω μαζί του. "Εάν υπογράψουν τη CETA θα τελειώσουν όλα." Όταν του ζήτησα να εξηγήσει, μου είπε ότι «η κυβέρνησή μας πολέμησε τους Καναδούς για το γεγονός ότι θέλουν να παράγουν φέτα, το τυρί που είναι σήμα κατατεθέν μας. Πήραν ένα συμβιβασμό σε αυτό και δεν είναι πλέον εναντίον της CETA. Αλλά όταν έρθει η CETA, θα πουν ότι πρέπει να επιτρέψουν το μεταλλείο διότι διαφορετικά θα αντιμετωπίσουν μια αγωγή πολλών δισεκατομμυρίων". Αυτό είναι δυνατό χάρη στα νέα δικαιώματα των επενδυτών που περιέχονται στη CETA και σε άλλες εμπορικές συμφωνίες, οι οποίες επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να μηνύουν ευθέως τις κυβερνήσεις για ζημίες (και, σε μυστικές διαδικασίες) για πολιτικές που απειλούν τα κέρδη τους.
Πίσω στη Θεσσαλονίκη, ρωτώ την ακτιβίστρια Μαρία Καδόγλου από το Ελληνικό Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων τι ποσό θα μπορούσε να ζητήσει η Eldorado από την Ελλάδα, αν επικυρωθεί η CETA και η εταιρεία δεν πάρει την άδεια της ακαριαίας τήξης. "Ο καθένας μπορεί να κάνει εικασίες», λέει, “αλλά ας δούμε τι έγινε στη Ρουμανία, όπου η Gabriel Resources μήνυσε την κυβέρνηση για $ 2.7 δισεκατομμύρια, επειδη απέρριψε το χρυσωρυχείο της Rosia Montana. Και ποτέ δεν έφτασαν να λάβουν έγκριση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Κοίτα, η Eldorado ισχυρίζεται ότι έχει ήδη δαπανήσει $ 700 εκατομμύρια και ότι τα πιθανά κέρδη ανέρχονται σε $ 10 δις, οπότε οτιδήποτε ενδιάμεσα είναι πολύ ρεαλιστικό”.
Ως Βέλγος πολίτης, ήταν μια ιδιαίτερη στιγμή η επίσκεψη στη Χαλκιδική: ο μόνος άνθρωπος που στέκεται στο δρόμο της μεταλλευτικής κόλασης φαίνεται να είναι ο Πολ Μανιέτ, Υπουργός-Πρόεδρος της βελγικής περιφέρειας της Βαλλονίας. Την ώρα που γραφόταν αυτό το άρθρο, το Βέλγιο δεν ήταν σε θέση να υπογράψει τη CETA λόγω της αντίθεσης της Βαλλονίας, με το Μανιέτ να επικαλείται τη μυστική διαιτησία (γνωστή ως επίλυση διαφορών επενδυτή-κράτους) ως ένα από τα σημαντικότερα εκκρεμή ζητήματα. Μέσα στην Ευρώπη η πίεση στους Βαλλόνους είναι τεράστια - αλλά η υποστήριξη από τους πολίτες, τις ΜΚΟ, τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, ακόμη και οικονομολόγους είναι επίσης τεράστια. Αν ο Μανιέτ σκοτώσει τη CETA, θα μπορούσαν να του φτιάξουν άγαλμα στη Χαλκιδική.
Κρίσιμη στιγμή
Δύο επικείμενες αποφάσεις έχουν σημαντικό διακύβευμα για δεκάδες χιλιάδες Έλληνες. Ανά πάσα στιγμή τώρα, ο υπουργός Περιβάλλοντος Πάνος Σκουρλέτης θα γνωστοποιήσει στην Eldorado Gold αν μπορεί να εφαρμόσει το flash smelting ή όχι. Και ανά πάσα στιγμή τώρα, η μοίρα της CETA θα ξεκαθαριστεί. Εάν η συμφωνία προχωρήσει, αυτό θα σημάνει πιθανότατα την έγκριση των μεταλλείων, την απώλεια χιλιάδων βιώσιμων και ουσιαστικών θέσεων εργασίας, μετακινήσεις κατοίκων και μακροπρόθεσμη περιβαλλοντική καταστροφή. Είναι η κρίσιμη στιγμή και κάποιος θα αισθανθεί τις επιπτώσεις: είτε η Eldorado Gold ή ο ελληνικός λαός.
Όλες οι φωτογραφίες καθώς και το πρωτότυπο άρθρο, ανήκουν στον Nick Meynen.
Πηγή: The Leap
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου